Çatı ve Cephe Sistemleri Dergisi 74. Sayı (Mayıs-Haziran 2018)

cativecephe.com Çatı ve Cephe / Mayıs-Haziran 2018 61 malzemelerdir. Dünya çatı pazarı 13,5 milyar m²dir, yıllık artış oranı ~%2,4’tür. Türkiye çatı pazarı da bunun yüzde 1’ini oluş- turmaktadır (~140 milyon m²/yıl). Bu nedenle çatı pazarında kullanımı gide- rek artan PVC su yalıtım örtüleri, modi- fiye edilip uygulama şekli değiştirilerek performanslarının artırılması, esnek güneş kollektörleri ile entegre edilerek elektrik elde edilmesi ve aynı zamanda çatı sisteminin havalandırılmasını sağ- layan bir çatı kaplama malzemesinin geliştirme sürecinin tasarlanması hedef- lenmektedir. 3. ÇATI KAPLAMA MALZEMELERİNDEN BEKLENEN PERFORMANSLAR Binalarda enerji verimliliğini sağla- manın yollarından biri, binaya büyük oranda ısının iletildiği bina dış kabuğu- nun mevcut binalarda enerji etkin sis- temler ile iyileştirilmesi, yeni yapılacak binalarda ise enerji etkin sistemler ile tasarlanmasıdır. Yansıtıcı çatı sistemi, ısınım yansıtma oranı ile yayınlama oranı yüksek olan ve söz konusu değer- leri hizmet ömrü boyunca koruyabilen çatı kaplama malzemeleri ile tasarlanan çatı sistemidir [9]. Güneş ışınımı, belli faktörler altında ve özellikle zamana bağlı olarak oldukça değişik değerler gösterir. Değişik ısı farkları için her bir yapı elemanı veya yapı malzemesinin genleşme katsayısına bağlı olarak belirli oranlarda genleştiği bilinmektedir. Bu yüzden çatıyı oluşturan malzemeler, birbirlerinden ayrı çalışabilmelidirler. Çatı kaplama malzemelerinin güneş ışınlarını yansıtma değerleri de, özel- likle yaz aylarında yapı içinde konfor şartlarının sağlanmasında en önemli kriterlerden biridir. Güneş ışınlarını yansıtıcılık R sembolü ile gösterilir ve % ile ifade edilir. Güneş Işını Yansıtma rine gelen yağış suları, belirli noktalarda toplanarak en kısa yoldan güvenli bir şekilde yapıdan uzaklaştırılmalıdır [12]. Rüzgarın çatıya etkisi değişik biçim- lerde olabilir. Bu etki, rüzgarın hızına, yapının yüksekliğine ve çatı eğimine bağlı olarak artar. Köşelerde ve bitiş noktalarında yırtılmalara sebep olabi- lir. Oluşabilecek zararları önlemek için çatı kaplama malzemelerinin taşıyıcı sisteme sağlam bir şekilde tespit edil- mesi gerekir. Rüzgar, çatının her tara- fında aynı etkiyi yaratmaz; çatının bir tarafında basınç gerilmesi yaratırken diğer tarafta emme etkisi ve buna bağlı olarak çekme gerilmesi yaratır. Oluk ve boruları tıkayan tüm maddeler de rüzgarla birlikte taşınır. Yağışla birlikte esen şiddetli rüzgar, suların çatı örtü- sünden içeri sızmasına sebep olabilir. Rüzgarın azlığı veya olmaması da sorun yaratabilir. Neme bağlı olarak hava- landırmanın sağlanması için de belirli hızda bir rüzgara ihtiyaç vardır [13]. Çatılarda yangın, çatının tüm nite- liklerini kaybetmesine sebep olur. Çatı katmanlarında kullanılan malzemele- rin birçoğu yangına karşı son derece dayanıksızdır. Yalıtım tabakaları, çoğu zaman yanıcı ve kolay tutuşan nitelik- teki malzemelerden üretilirler. Çatının ana taşıyıcısı da yangın dayanımı az olan malzemelerden (ahşap, çelik) ola- bilir. Çatılarda yangının oluşturduğu hasarların azaltılması ve yangının büyü- meden önlenmesi için yangın geçirme- yen-geciktiren bölmelerin oluşturulması [13] güvenlik için önemlidir. Malzeme- lerin yangına dayanımları uluslararası literatürde AA’dan D’ye kadar olan bir çerçevede açıklanmıştır. Bu tanım- lamaya göre ilk harf, yangının nüfuz etme zamanı; ikinci harf ise kıvılcımın yayılma sınırını ifade etmektedir. PVC su yalıtım örtüleri alevlerin yayılmasına karşı yüksek dirençlidir ve kendiliğin- den sönme özelliğine sahiptir. İndeksi de SRI sembolü ile ifade edilir. ASTM E 1980 ile belirlenen bu değer- lerin, LEED sertifikasyonunda belirtil- mesi zorunludur. Yüzde 15’ten daha yüksek eğimli çatılar için SRI değeri 29’dan küçük olamaz. Beyaz renkli PVC su yalıtım örtülerinin SRI değer- leri, yüzeyin temizliğine bağlı olarak 41 ile 89 arasında değişmektedir [10]. Çesitli uluslararası araştırmalar, soğutma amaçlı enerji tüketiminin, binanın görece en fazla güneş ısınımına maruz kalan bölümü olan çatıda, çatı kaplama malzemelerin geliştirilmesi ile azaltılabileceğini, bu açıdan da yansı- tıcı çatı sistemlerinin enerji etkin çatı teknolojilerinden biri olduğunu ortaya koymaktadır. Yüzey rengi, pürüzlülüğü, madde iç yapısı ve nemlilik durumuna bağlı olarak çatı kaplama malzemesinin güneş ısınımı etkisinde yüksek oranda yansıtma ve yayınlama gerçekleştirmesi sonucu yüzey sıcaklığı ve dolayısıyla soğutma amaçlı enerji tüketimi azal- tılabilir [9]. Su, tüm yapı için olduğu gibi çatılar için de zararlıdır. Çatıda su toplanması, çatı içinde hasarların oluşmasına sebep olur. Bu nedenle çatılar, üzerlerine gelecek suları (yağmur-kar) belirli nok- talarda toplayıp en kısa yoldan dışarı atmak zorundadırlar. Yağmur sularının oluk ve derelerde toplanarak borular vasıtasıyla dış ortama atılması, yapı- nın sulardan en az etkilenmesi bakı- mından önemlidir. Tıkanma, taşma, gölleşme nedenleri ile suyun çatı kap- lama malzemesi altına sızması, özellikle buharlaşmanın az olduğu bölgelerde istenmeyen sonuçlara neden olur. Bu durumda, ısı yalıtımı da etkisini kay- beder. Bu sebeple suyun çatı üzerinde birikmesi önlenmelidir [11]. Çatı sis- teminde yağış suyu geçirimsizliği sağ- lanmalıdır. Çatı yüzeyinde ve yağmur oluklarında suyun birikmemesi için gereken önlemler alınmalıdır. Çatı üze-