Çatı Sanayici ve Ä°ÅŸ Adamları DerneÄŸi (ÇATIDER) Yönetim Kurulu BaÅŸkanı YaÅŸar Åženal, Deprem Haftası nedeniyle yaptığı açıklamada “Ülkemizin bugüne kadar yaÅŸadığı en büyük felaketlerden biri olan KahramanmaraÅŸ merkezli depremler, 11 ÅŸehrimizde çok üzücü kayıplara ve yıkımlara neden oldu. Büyük bölümü faylar üzerinde yer alan Türkiye’nin depreme her an hazır olması gerektiÄŸini çok acı bir ÅŸekilde görmüÅŸ olduk. Bir daha böyle büyük acı ve kayıplar yaÅŸamamak için depremi hayatımızın bir parçası olarak kabul etmeli ve gereken önlemleri eksiksiz olarak almalıyız” dedi.

Çatı Sanayici ve Ä°ÅŸ Adamları DerneÄŸi (ÇATIDER) Yönetim Kurulu BaÅŸkanı YaÅŸar Åženal, 1-7 Mart Deprem Haftası nedeniyle açıklamada, Türkiye’yi sarsan son depremlerin unutulması imkansız büyük acılar yaÅŸattığını söyledi. Benzer acıların bir kez daha yaÅŸanmaması için ivedilikle önlemler alınması gerektiÄŸini hatırlatan Åženal ÅŸunları söyledi: “Topraklarının yüzde 92’si fay hatları üzerinde bulunan Türkiye’de, her yıl irili ufaklı binlerce sarsıntı yaÅŸanıyor. Åžubat ayında ülkemizin bugüne kadar yaÅŸadığı en büyük felaketlerden biri olan KahramanmaraÅŸ merkezli depremler, 11 ÅŸehrimizde çok üzücü kayıplara ve yıkımlara neden oldu. Yıkımların temel nedeni; yer seçiminden yapı tasarımına, yapı üretimi ve denetimine kadar saÄŸlıklı bir sistemin kurulmamış olmasındandır. Yer seçimi, yapı tasarımı, üretimi ve denetimi aÅŸamalarında mimarlık ve mühendislik biliminin, bilgisinin gerekleri tam olarak yerine getirilmediÄŸi sürece, meydana gelecek depremlerde ciddi mal ve can kayıplarının yaÅŸanacağı unutulmamalıdır.”

Hasarlı binalarda genelde niteliksiz malzeme ve uygulama ile taşıyıcı eleman donatılarının korozyona uÄŸrayarak etkili kesitlerin küçülmesi sonucu betonda çatlama-dökülmeler oluÅŸtuÄŸunu söyleyen YaÅŸar Åženal, kurallara uygun projelendirilip inÅŸa edilmiÅŸ bir binanın ömrünün çok daha uzun olacağını belirtti. Su yalıtımının da binanın korunmasında hayati öneme sahip olduÄŸunu hatırlatan Åženal, inÅŸaat iÅŸlerinin bir nevi suyla savaÅŸ olduÄŸunu belirterek, ÅŸunları söyledi: “Suyun her formuyla mücadele halindeyiz. Yalnızca sıvı halini düÅŸünmeyelim. Suyun buhar halindeki nemin suya dönüÅŸme hali bile çeÅŸitli noktalarda tehlike yaratır. Bunun yanı sıra buz kar gibi suyun çeÅŸitli formları olarak binaya zarar verir. GeliÅŸen inÅŸaat teknolojileriyle bunlar artık biraz daha geride kaldı. Su yalıtımının doÄŸru ÅŸekilde uygulanmasıyla bu sorunların tamamen ortadan kaldırılması mümkün.”

Deprem veya fırtına gibi afetlerde çatı üzerindeki plansız yükler tehlike yaratabilir

Çatılarda plansız ÅŸekilde yerleÅŸtirilen çanak anten, su deposu gibi yüklerin büyük risk yaratabileceÄŸini de sözlerine ekleyen Åženal, ÅŸöyle devam etti: “Çatılarımızın çoÄŸuna su depoları, çanak antenler, güneÅŸ enerjisi ısıtıcıları, baz istasyonları konuluyor. Ä°zinsiz ve bilgisizce yapılan bu ilaveler, rüzgar, fırtına, deprem gibi olaÄŸanüstü hallerde üzerinde bulundukları yapı ve çevredekiler için ciddi risklere sebep olabiliyor. Çatının böyle sistemleri taşımadığı görüldüÄŸünde tedbir alınmadan çatı üzerine ilave yükler konulmamalıdır. Mimar veya mühendis tarafından hesaplanmış, tüm detaylarıyla çizilmiÅŸ, malzemeleri tarif edilmiÅŸ bir proje, yapı güvenliÄŸi için en önemli unsurlardır. Çatı bütünü içindeki kalkan duvar, parapet duvarlar, baca gibi ağır yapı bileÅŸenleri deprem sırasında yıkılmayacak, yapıdan ayrılarak çevreye savrulmayacak ÅŸekilde projelendirilmeli ve projeye uygun olarak inÅŸa edilmelidir. Depreme baÄŸlı çatı yıkılmaları genelde bu gerekliliklere uyulmamasından kaynaklanıyor. Çatıların projelendirme, yapım veya bakım süreçlerinde; çatı projesinin yapılmaması, yapım tekniklerine uyulmaması, standart dışı malzeme kullanılması veya yapım iÅŸlerinin bilgisiz, yetersiz ve belgesiz kiÅŸilere bırakılması durumunda yapılar riske açık hale geliyor. Türkiye’de çatılar sadece düÅŸey kuvvetler göz önüne alınarak, uzman olmayan kiÅŸiler tarafından yapılabiliyor. Depremdeki yatay yükleri karşılayan çapraz baÄŸlantıların çatı, kolon, makas düzlemlerinde yapılmaması veya eksik yapılması deprem anında hasar ve yıkımlara sebep olabilir. Ayrıca çatılarda çalışacak kiÅŸilerin çatı sistemleri, çatı yapımı ve teknikleri, yüksekte çalışma ve iÅŸ güvenliÄŸi konularında eÄŸitimleri ve sertifikaları olmalı, sosyal sigortalar ile ilgili güncel mevzuata uyulmalıdır. Yapılan iÅŸ her safhasında çatı konusunda uzman bir teknik eleman tarafından kontrol altında tutulmalıdır. “

Renovasyon tercihi dikkate alınmalı

YaÅŸlı olmayan yapı stokuna sahip belli bölgelerde ilk planın yıkım olmaması gerekliliÄŸi üzerinde duran Åženal, ÅŸöyle konuÅŸtu: “Kentsel dönüÅŸüm planının genç yapı blokunda çeÅŸitli ÅŸekillerde uygulanabilir olması gerekir. Yapıların yıkılıp yeniden yapılması yerine yapının korunabilir kısımları bırakılarak, önümüzdeki yıllarda ihtiyaçları karşılayacak ÅŸekilde yenileme yapmak gerekir. ÇeÅŸitli tekniklerle yüzde 100 olmasa bile buna yakın bir oranda mevcut binaları depreme dayanıklı hale getirmek mümkün. Buna, yıkıp yeniden yapmakla, güçlendirmenin maliyetini karşılaÅŸtırarak karar vermek gerekiyor. Genelde sadece taşıyıcı sisteme müdahale edildiÄŸi için yeniden yapım maliyetinin yüzde 20-30’u düzeyinde kalıyor. Dünya genelinde yaygın kabul, bu oranın yüzde 40’a kadar olması durumunda güçlendirmenin tercih edilmesidir. Ağır hasarlı olan binalarda ise genelde niteliksiz malzeme ve uygulama ile taşıyıcı eleman donatılarının korozyona uÄŸrayarak etkili kesitlerin küçülmesi sonucu betonda çatlama-dökülmelere sebep olmasını görüyoruz. Oysa ilgili kurallara uygun projelendirilip inÅŸa edilmiÅŸ bir binanın ömrü çok daha uzun olacaktır.”