Kültür ve sanat eserleri alanındaki tarihi ve çağdaş malzemelerin niteliklerini ve üretim teknolojilerini belirleyen, koruma-onarım çalışmalarının asıllarına uygun bir şekilde sağlıklı olarak yürütülmesi için ileri teknolojiler kullanarak araştırma ve analizler yapan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ) Kültür Varlıkları ve Sanat Eserleri Malzeme Uygulama ve Araştırma Merkezi Laboratuvarı’nda geleneksel harç ve sıvaların yüksek teknolojiyle analizleri yapılıyor. Laboratuvar hakkında bilgi aldığımız Doç. Dr. Meriç Bakiler, “Restorasyon ve konservasyon için malzeme analizini amaçlayan bu laboratuvar, ülkemizde bir ilk olma yolunda ilerliyor” diyor...Çatı&Cephe: MSGSÜ Merkez Laboratuvarı hakkında kısa bir bilgi alabilir miyiz?
Doç. Dr. Meriç Bakiler: Temel bilimlerde yapılan bilimsel araştırmaların deneysel kısmında kullanılan analitik yöntemler ve ileri teknoloji gerektiren spektroskopik cihazlar, son yıllarda sanatın birçok dalında da sıklıkla kullanılıyor. Bu durum, bizden sonraki kuşaklara sağlıklı olarak bırakmakla yükümlü olduğumuz kültür varlıkları ve sanat eserlerinin koruma-onarım çalışmaları için ileri teknoloji gerektiren spektroskopik cihazlar kullanılarak malzeme analizlerinin yapıldığı bir laboratuvar gereksinimini ortaya çıkarmıştı. Uzmanlığı spektroskopi olan bir temel bilimci olarak bu altyapı eksikliğinin giderilmesi amacıyla, ülkemizin sahip olduğu kültürel zenginliği ve üniversitemizin bilgi birikimini de göz önüne alarak Devlet Planlama Teşkilatı’na (şimdiki adıyla Kalkınma Bakanlığı) rektörlüğümüz başkanlığında bir Merkez Laboratuvarı oluşturulması için bir proje verdim ve böylece MSGSÜ bünyesinde Merkez Laboratuvarı kurulması için destek alındı. Öncelikle Kültür Varlıkları ve Sanat Eserleri Malzeme Uygulama ve Araştırma Merkezi kuruldu. Bu merkez çatısı altında yaklaşık bin metrekarelik bir alanda Merkez Laboratuvarı yapılandırıldı. Merkezimizin yönetim kurulu mimar, arkeoloji, sanat tarihi, fizik ve malzeme bölümlerindeki hocalardan oluşuyor. Sözleşmeli olarak da üç personelimiz bulunuyor.
Çatı&Cephe: Kültür Varlıkları ve Sanat Eserleri Malzeme Uygulama ve Araştırma Merkezi olarak ne tür çalışmalar yapıyorsunuz?
Doç. Dr. Meriç Bakiler: Merkezin amacını, kültür ve sanat eserleri alanındaki tarihi ve çağdaş malzemelerin niteliklerini ve üretim teknolojilerini belirlemek, koruma-onarım çalışmalarının asıllarına uygun bir şekilde sağlıklı olarak yürütülmesi için ileri teknolojiler kullanarak araştırmalar ve analizler yapmak olarak özetleyebilirim. Geleneksel harç ve sıvaların analizi yapılarak restorasyon için yeni onarım harçlarının ve sıvalarının üretimi hedefleniyor. Disiplinler arası çalışmayı gerektiren bir konu olması nedeniyle üniversitemizdeki resim, heykel, seramik, mimarlık, geleneksel el sanatları, arkeoloji, sanat tarihi, tekstil ve fizik gibi hemen hemen tüm bölümlerde yapılan bilimsel ve sanat içerikli çalışmalara destek verebiliyor. Ayrıca kamu kurum ve kuruluşları, özel sektörden gelen malzeme analizi talepleri de merkezimizde değerlendiriliyor.
Çatı&Cephe: Merkez bünyesinde kaç laboratuvar var?
Doç. Dr. Meriç Bakiler: DPT tarafından verilen çok önemli bir destekle kurulan Merkez Laboratuvarı, Islak Kimya, Pedrografi, Mekanik, Ahşap ve Aletli Analiz laboratuvarlarından oluşuyor. Islak Kimya Laboratuvarı’nda örneklerin görsel tanımlamaları, çeşitli fiziksel ve kimyasal analizler yapılıyor. Pedrografi Laboratuvarı’nda stereo ve polarizan mikroskopları ile bağlayıcı maddenin, agregaların dağılımını, mineral katkılarını inceleyerek, örneğin mikroyapısı belirleniyor. Mekanik ve Ahşap Laboratuvarı’nda basma, eğme, çekme dayanımı test sistemleri ve diğer cihazlarla beton, taş, tuğla, pişmiş toprak esaslı malzemelerin mekanik özellikleri belirleniyor. HPLC, XRF, XRD-X ışını difraktometresi, SEM taramalı elektron mikroskobu, Raman ve FT-IR spektrometreleri gibi ileri teknoloji gerektiren çok hassas cihazların bulunduğu Aletli Analiz Laboratuvarı’nda eserlerin hasarsız analizleri ve miligram mertebesinde alınan örneklerden analizler yapılabiliyor. Bu hassas cihazlarla yapılan tüm analizler birbirini tamamlayıcı yöntemlerdir. Dolayısıyla tüm bilgiler elde edildikten sonra örnek hakkında bir yoruma gidiliyor. Burada tarafsızlık ve bilimsel güvenilirlik öne çıkan noktalardır.
Kültür varlıkları ve sanat eserlerinin restorasyonu ve konservasyonu için malzeme analizini amaçlayan nitelikli, hassas ve hasarsız analizlerin yapılabildiği cihazlarla donatılmış bu laboratuvarın, ülkemizde bir ilk olma yolunda olduğunu belirtmek istiyorum ve böyle donanımlı laboratuvarların sayılarının daha fazla olmasının ülke gereksinimleri açısından çok önemli olduğunu düşünüyorum.
HAKKIMIZDA
