CE işareti, ürünün Avrupa Birliği ülkelerinde yasal olarak ticari dolaşımına izin veren bir pasaporttur. Bu cümle, CE ile ilgili hemen hemen her yazıda karşımıza çıkan CE tanımıdır.

Belge yoğunluğunun yaşandığı günümüzde üreticilerin aklına gelecek ilk soru, "Neden CE?" olacaktır.

Ticari sınırların ve engellerin kaldırılmaya çalışıldığı dünyamızda Avrupa Birliği de kendi üyeleri arasındaki ticari faaliyetlerini kolaylaştırmak ve dolayısıyla ticareti hacimsel olarak artırmak amacıyla belirli kontrol aşamalarından geçmiş ürünlere uygunluk etiketlemesi yaparak sınırlarını bu ürünler için seçici-geçirgen hale getirmiştir. CE barındırmayan bir yapı malzemesinin Avrupa Birliği piyasasında yer alması mümkün değildir. Dolayısıyla bu pazarda yer almak, ürününü sunmak isteyen her üretici bu koşullara adapte olmak zorunda kalacaktır.

CE konusunda diğer sektörlerde olduğu gibi doğal taş sektöründe de yeterli bilgi olmadığı görülmektedir. Yukarıda belirtilen, "piyasada yer alma" genel gerekçesi dikkate alınırsa özellikle dış pazarda yer alan, almak isteyen her doğal taş üreticisinin, kendisinden şimdiye kadar talep edilmemiş olsa dahi, CE hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. İlk olarak şu bilinmelidir ki; CE ürünün kaliteli olduğunu bildiren bir belge değil, ürünün kullanım amacına uygun performans karakteristiklerini gösteren bir işaretlemedir.

Diğer birçok yapı elemanının aksine doğal taşlar, aynı ocaktan temin edilmiş olsalar bile mekanik dayanımları açısından farklılık gösterirler. Zorlu dayanım şartlarına maruz kalmayan taşlar için her ne kadar dayanım kriteri yerine renk ve doku özellikleri ön planda tutulsa da üreticiler kadar tüketici konumundaki mimar ve dekoratörler de tasarım aşamasında doğal taşların mekanik özelliklerine ve proje ile uyumlarına da dikkat etmelidir.

CE işareti ile birlikte doğal taşlarda üretici tarafından beyan edilen ilgili testlerde elde edilen dayanım değerleri görülebilmektedir. Test metotları, Avrupa Normu (European Norm-EN) olup tüm Avrupa?da kabul edilmiş metotlardır. Uygulanacak testler her durum için geçerli standard bir dizi test olmayıp, ürünün son kullanım amacına göre uygulamada maruz kalınacak şartları temsil eden testlerdir. CE işaretlemesi ile ürünün kullanım amacı için gerekli şartları sağladığı beyan edilmiş olmaktadır.

Avrupa Birliğindeki bu işaretlemenin şartları nasıl belirleniyor?

Yapı Malzemeleri Direktifi (89 / 106 / EC) Avrupa Birliği içersinde dolaşımda olan yapı malzemeleri ile ilgili şartları belirten talimatlardandır. Bu talimata giren yapı ürünlerinden kaya ürünleri için 4 adet Teknik Komite (TC) ilgili standartları hazırlamaktadır:

CEN/TC 125: Kagir Yapılar

CEN/TC 128: Bindirmeli Çatı Örtüsü Ve Duvar Kaplaması Ürünleri

CEN/TC 178: Asfalt ve Kaldırım Taşı

CEN/TC 246: Doğal Taşlar

CEN/TC 246 Doğal Taşlar Teknik Komitesi altında 3 adet Çalışma Grubu (WG-Working Group) bulunmaktadır. Bu grupların çalışma alanları aşağıdaki gibidir:

WG1: Terminoloji ve Sınıflandırma

WG2: Test Metotları

WG3: Ürün Spesifikasyonları 

Avrupa Normu (EN) standartları bu komitelerin çalışmaları sonucunda hazırlanmaktadır. Farklı son kullanım alanına sahip taşların değerlendirilmesinde komitelerin ayrı ayrı çalışması, CE işaretlemesi konusunda bazı zorluklara sebep olmaktadır. Aynı doğaltaşın kullanım yeri değiştikçe, ilgili olduğu standard değişeceğinden kullanım yerine göre yapılacak CE beyanlarının da değişmesi ve buna göre işaretlemenin yapılması (aşınma direnci, döşeme son kullanımı için çok önemli iken plaka kaplamalar için gerekli değildir) örnek olarak verilebilir.

Tablo 1 Test Metotları

Doğal Taşların Bazı Özelliklerinin Belirlenmesinde Kullanılan Test Metotları
Doğal Taşlar- Deney Metotları-Kılcal Etkiye Bağlı Su Emme Katsayısının Tayini	TS EN 1925/NİSAN 2000
Doğal Taşlar-Deney Metotları-Basınç Dayanımı Tayini	TS EN 1926/NİSAN 2000
Doğal Taşlar-Deney Metotları -Gerçek Yoğunluk, Görünür Yoğunluk Toplam Ve Açık Gözeneklilik Tayini	TS EN 1936 / MART 2001
Doğal Taşlar  - Deney Metotları - Tuz Kristallenmesine Direncin Tayini	TS EN 12370/MART 2001
Doğal Taşlar-Deney Metotları - Dona Dayanım Tayini	TS EN 12371/OCAK 2003
Doğal Taşlar-Deney Metotları - Tek Eksenli Yük Altında Eğilme Dayanımı Tayini	TS EN 12372/KASIM 2001
Doğal Taşlar - Deney Metotları - Petrografik İnceleme	TS EN 12407/OCAK 2008
Doğal Taşlar - Deney Metotları- Doğal Taş Mamullerinin Geometrik Özelliklerinin Tayini	TS EN 13373/ ARALIK 2004
Doğal Taşlar  - Deney Metotları - Saplama Deliğinde Kırılma Yükünün Tayini	TS EN 13364/OCAK 2003
Doğal Taşlar-Deney Metotları -Atmosfer Basıncı Altında Su Emme Tayini	TS EN 13755/OCAK 2003
Doğal Taşlar - Deney Metotları - Nemli Ortamda SO2 Yıpratmasına Karşı Direncin Tayini	TS EN 13919/ŞUBAT 2004
Doğal Taşlar- Deney Metotları- Sabit Moment Altında Eğilme Dayanımı Tayini	TS EN 13161/ŞUBAT 2003
NOT: CE işaretlemesi için TS EN 1469/Nisan 2006 Doğal Taş Mamülleri - Kaplamada Kullanılan Plakalar - Özellikler TS EN 12057/Şubat 2007 Doğal Taş Mamuller - Modüler Karolar - Özellikler TS EN 12058/  Doğal Taş Mamuller - Döşeme ve Merdiven Kaplama Plâkları - Özellikler TS EN 1341 / Mart 2004 Dış zemin döşemeleri için tabiî kaplama taşları - Özellikler ve deney metotları TS 2809 EN 1342 / Mart 2004 Dış zemin döşemeleri için tabiî parke taşları - Özellikler ve deney metotları TS EN 1343 / Mart 2004 Dış zemin döşemeleri için tabiî bordür taşları -Özellikler ve deney metotları standartlarının incelenmesi önerilir.

Sektöre Düşen Görevler

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından Temmuz 2008 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan YİG/2008-02 numaraları Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (89/106/EEC) Kapsamında Uygulanacak Teknik Şartnamelerin Yayımlanması Hakkında Tebliğ'in EK-1 listesinde CE işareti iliştirilmesi zorunlu olan ürünler, ürünün tabi olduğu standartlar ile ürüne ait CE işaretlemesinin mecbur olacağı tarih (Eş Varlık Dönemi Bitiş Tarihi) yer almaktadır.

Buna göre doğal taş sektörünün kendisini bir an önce bu işaretlemeye adapte etmesi, bunun için gerekli olan fabrika imalat kontrol sistemini kurması ve bu sistemin kurulması ve işletilmesi sırasında yer alacak ilgili personeli eğitmesi veya buna yönelik istihdamda bulunması gerekmektedir. Sektöre eleman yetiştiren meslek okullarının ve üniversitelerin bu konuda gerekli dersler açmasının yanı sıra sanayi ve ticaret odalarının da bu konuda aktif rol alması sektöre avantaj sağlayacak bir dinamizm katacaktır.

Ek-1:YAPI MALZEMELERİ YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDA UYGULANACAK UYUMLAŞTIRILMIŞ STANDARTLAR

YÜRÜRLÜKTE OLAN TS REFERANS NUMARASI	TS ADI	TS Yürürlük TARİHİ	hEN STANDART NUMARASI	hEN STANDART ADI	EŞ VARLIK DÖNEMİ BAŞ. TARİHİ	EŞ VARLIK DÖNEMİ BİTİŞ TARİHİ[2]
TS EN 1469	Doğal taş mamulleri - Kaplamada kullanılan plâkalar - Özellikler	13.04.2006	EN 1469:2004	Natural stone products -Slabs for cladding - Requirements	01.07.2005	01.07.2006
TS EN 12057	Doğal taş mamuller - Modüler karolar - Gerekler	27.02.2007	EN 12057:2004	Natural stone products - Modular tiles - Requirements	01.09.2005	01.09.2006
TS EN 12058	Doğal taş mamuller - Döşeme ve merdiven kaplama plâkları - Gerekler	27.02.2007	EN 12058:2004	Natural stone products - Slabs for floors and stairs - Requirements	01.09.2005	01.09.2006

Metehan Çalış / TSE Yapı Malzemeleri Laboratuvarı - İnşaat Yük. Müh. ve Çevre Mühendisi