28 Mart 2019 | TEKNÄ°K MAKALE 79. Sayı (Mart-Nisan 2019)

5.383 kez okundu

ARÅž. GÖR. N. ÖZGE ESENER / Gebze Teknik Üniversitesi
YRD. DOÇ. DR. ÖMER Åž. DENÄ°Z / Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

1. GÄ°RÄ°Åž
Bina cephesi, Hasol’un sözlüÄŸünde “Bir binanın yüzeylerinden her biri; özellikle ön yüz” olarak tanımlanmaktadır [15]. Tarih boyunca bina cepheleri pek çok farklı üslupla tasarlanmış, farklı sistemlerle üretilmiÅŸlerdir. Malzeme ve yapım teknolojilerinin geliÅŸmesiyle farklı iÅŸlevler üstlenen ve katmanlaÅŸan bina cephelerinin temel iÅŸlevleri ÅŸöyle sıralanabilir [1]:

Taşıma: Bina cephesinin, bazı durumlarda, kendi yüküne ek olarak bina bütününü etkileyen yükleri de taşıması gerekebilir.
Koruma: Bina cephesi, yapıyı dış etkilere karşı koruyabilmelidir. Ä°ç ortam konforunu saÄŸlamalıdır.
Bitirme: Bina cephesinin estetik fonksiyonlarını karşılayan, insanlar için konforlu ve güvenli yüzeylere saÄŸlayan bitirme yüzeyleri olması gereklidir.
Dağıtma: Servis sistemleri bina cephesinin içerisinde çözülebilmektedir. Servis sistemleri ile bina cepheleri tasarım aÅŸamasında beraber düÅŸünülmediklerinde sonradan yapılan uygulamalar sonucu bina cephesi bozulmaya uÄŸrayabilmektedir.

Çalışmada, literatür araÅŸtırması ve gözlem yöntemi ile saptanan 30 tasarım kaynaklı bozulma örneÄŸinin incelenmesi ile bozulmaya neden olan tasarım sorunları belirlenmiÅŸ ve detaylı olarak incelenmiÅŸtir.

2. BÄ°NA CEPHELERÄ°NDE BOZULMA
Çalışmada, beklenen hizmet süresi dolmadan, tasarımcı tarafından belirlenen iÅŸlevleri saÄŸlamada yetersiz kalan bina cepheleri, bozulmaya uÄŸramış cephe olarak kabul edilmiÅŸtir [2].

1.1. Bozulma Tipleri
Bina cephelerinde saptanan bozulma tipleri estetik bozulma, dayanımsal bozulma ve iÅŸlevsel bozulma olarak üç baÅŸlıkta incelenmiÅŸtir [2].

Estetik bozulma, bina cephesinin tasarlanan görüntüyü ve estetik etkiyi kaybetmesi olarak tanımlanabilir. Bu deÄŸerlendirme yapılırken biçim, ölçek, oran, ritim, renk ve doku gibi tasarım elemanları göz önüne alınabilir [2].

Dayanımsal bozulma, bina cephesinin elemanlarında ve/veya bileşenlerinde meydana gelen deformasyon sonucu, cephenin statik dengesini kaybetmesi olarak tanımlanabilir [2].

Ä°ÅŸlevsel bozulma, kullanışsızlık, bina cephesinin kullanıcı ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalması olarak tanımlanabilir. Bu ihtiyaçlar yapının konumlandığı yer, çevresi ve bölgenin kültürü gibi faktörler sebebiyle farklılık gösterebilir [2].

1.2. Bozulmaya Neden Olan Etkiler
Estetik, iÅŸlevsel ve dayanımsal bozulmaların, bina cephe elemanlarının ve bileÅŸenlerinin, hangi etkilere maruz kalması sonucu ortaya çıktıklarının bilinmesi, tasarım eksikliklerinin ve yanlışlarının belirlenmesinde önemlidir. Çalışmada bina cephelerinde bozulma oluÅŸturan etkiler: Fiziksel, kimyasal, jeolojik, biyolojik, mekanik etkiler olmak üzere beÅŸ baÅŸlıkta incelenmiÅŸtir [2].

Bir malzemenin fiziksel özelliÄŸi, onun deneylerle ölçülebilen özelliÄŸini (boyut, kütle, hacim, genleÅŸme katsayısı, iletkenlik vb.) ifade eder [3]. Fiziksel etkiler; iklim etkileri (rüzgar, yağış), ısı etkileri, su ve nem etkileri, ses etkisi olarak sayılabilir [2, 4] (Åžekil 2.1).

Bina cephe elemanlarının ve bileÅŸenlerinin kimyasal özelliklerinde deÄŸiÅŸime neden olan etkiler, kimyasal etkiler olarak tanımlanabilir. Bu baÄŸlamda kimyasal etkiler; korozyon, tuzlar, hava etkisi, güneÅŸ ışınımı ve yangın etkileri olarak sıralanabilir [2].

Jeolojik olaylar, yer kabuğu hareketlerinden kaynaklanan olaylar olarak tanımlanabilir. Bina cephelerinde bozulmaya neden olan jeolojik etkiler deprem, toprak kayması, volkanik olaylar, sel ve tsunami olarak sayılabilir [2].

Biyolojik etkiler ise hayvanların, aÄŸaçların ve diÄŸer bitkilerin, böceklerin, likenlerin, yosunların ve mantarların bina cepheleri üzerindeki bozucu etkileri olarak incelenebilir [2] (Åžekil 2.2).

Malzemelerin yük taşıma, dayanıklılık, esneklik, süneklik gibi özellikleri mekanik özellikleri olarak düÅŸünülebilir [5]. Bu baÄŸlamda cephelerde meydana gelen aşınma, rötre, vandallık gibi etkiler düÅŸey elemanlara etki eden mekanik etkiler olarak sayılabilirler [6].

3. BÄ°NA CEPHELERÄ°NDE BOZULMAYA YOL AÇAN TASARIM KAYNAKLI SORUNLAR
Çalışmada bina cephesi elemanları dış duvar ile dış dış kapı ve pencere olarak belirlenmiÅŸtir (Åžekil 3.1) [2]. Bu elemanların ve birleÅŸimlerinin tasarımlarında verilen yanlış ve eksik kararlar sonucunda ortaya çıkan sorunlar üç ana baÅŸlıkta incelenmiÅŸtir.

3.1. Pencerelerde/Dış Kapılarda Bozulmaya Yol Açan Tasarım Kaynaklı Sorunlar
Ä°ç ortamla dış ortam arası geçiÅŸ, koruma sorunlarını birlikte çözmek amacıyla duvar boÅŸluklarına yerleÅŸtirilen elemanlardır. Pencerelerin ve dış kapıların temel iÅŸlevleri geçiÅŸ saÄŸlama, koruma ve yalıtım olarak sayılabilir [7]:

GeçiÅŸ saÄŸlama: Pencereler ışık geçiÅŸi (aydınlatma), hava geçiÅŸi (havalandırma) ve görüÅŸ saÄŸlarken; dış kapılar insan ve eÅŸya geçiÅŸi de saÄŸlarlar [7].

Koruma ve yalıtım: Pencereler dış duvarda suya karşı koruma, güneÅŸ kontrolü, ısı yalıtımı, ses ve gürültü yalıtımı, görüÅŸ kontrolü, hava geçirimsizliÄŸi saÄŸlarken; dış kapılar güvenlik, mahremiyet, yangın korunumu da saÄŸlarlar [7].

Dış kapı ve pencereler kasa, kanat, cam gibi bileÅŸenlerden oluÅŸmasına karşın, çalışmada, kasa ve kanat bir arada “çerçeve” olarak tanımlanmıştır.

3.1.1. Cam ile Çerçeve BirleÅŸim Detayı Sorunu
Cam ile çerçeve birleÅŸim detayında geçirimsizliÄŸin saÄŸlanamaması bozulmaya neden olabilmektedir (Åžekil 3.2). Geçirimsizlik hava, su, ısı, ses gibi dış ortam etkilerinin iç ortama kontrolsüz geçiÅŸinin cephe elemanları tarafından kontrolünün saÄŸlanması olarak tanımlanabilir. GeçirimsizliÄŸin saÄŸlanamaması ile oluÅŸan kontrolsüz geçiÅŸler kullanıcı konforunu olumsuz etkileyebilir.

ÖrneÄŸin fazla nem sebebiyle bileÅŸenlerde paslanma, küflenme benzeri nem kaynaklı sorunlar ortaya çıkabilir ve durum bu iç ortam hava kalitesini ve kullanıcı saÄŸlığını bozabilir [2].

3.1.2. Çerçeve Kesitinin YetersizliÄŸi
Çerçeve kesitinin tasarımı cephe tasarımcısı tarafından yapılmasa bile tasarımcının seçim yaparken ürünün detaylarına hakim olması ve doÄŸru seçim yapması gerekmektedir. Çerçeve kesiti seçiminde ya da tasarımında dikkat edilmesi gereken temel noktalar; bina cephesinin bulunduÄŸu bölgenin hakim rüzgarları, yapının yüksekliÄŸi ve çerçeveye etki edecek rüzgar yükleri, kullanılan cam boyutu (camın bindireceÄŸi yük), çerçeve bileÅŸenlerinin genleÅŸme katsayıları (gerekli genleÅŸme payları bırakılmalıdır), doÄŸru çerçeve malzemesi seçimi (örneÄŸin ahÅŸap çerçeve için doÄŸru sertlikte ahÅŸap seçilmesi çerçevenin dayanımını artırabilir) [2] [8].

3.1.3. Cam Kesitinin YetersizliÄŸi
GeçmiÅŸte ısı yalıtımı için tek camlı pencerelerde cam kalınlıkları artırılırdı [16]. Ancak günümüzde ısı yalıtımı için cam kalınlığını artırmak yerine cam sayısı artırılmaktadır. Günümüzde kullanılan bu ısı yalıtımlı çift cam kesiti ve bileÅŸenleri ÅŸekilde ifade edildiÄŸi gibidir (Åžekil 3.3).

Camların arasındaki boÅŸlukların standartlara göre ölçülendirilmemesi, bu boÅŸlukta nem önleyici malzeme eksikliÄŸi, cam kesitinin yetersizliÄŸi nedeniyle oluÅŸan bozulmalara yol açabilmektedir [2].

3.1.4. Çerçeve ile Zemin BirleÅŸiminin YetersizliÄŸi
Dış kapı ve pencere çerçevelerinin zemin ile birleÅŸiminde hatalı detaylandırmalar bina cephelerinde; iç ortama hava, su ve böcek sızması, yaÄŸmur suyunun uzaklaÅŸtırılmasında karşılaşılan problemler, çerçeve malzemesinin genleÅŸme katsayısına dikkat edilmemesi, darbe dayanımı düÅŸük malzeme seçimi, iç mekanda zemin kaplaması ve süpürgelik ile iliÅŸkinin eksik ya da hatalı çözülmesi, damlalık tasarımının yetersizliÄŸi olarak sayılabilir [2] (Åžekil 3.4).

Zemine sıfır birleÅŸimin getireceÄŸi ısı, su ve nem yalıtım problemlerini ortadan kaldırmak için belli yükseklikte subasman tasarımı yapmak faydalı olabilir. Subasman yüksekliÄŸinin düÅŸük tutulması, yalıtım tedbirlerinin artırılmasını gerektirebilir.

3.1.5. Çerçeve ile Çatı BirleÅŸiminin YetersizliÄŸi
Çerçeve ile çatı doÄŸrudan birleÅŸmese bile bu elemanlardan birinin hatalı detaylandırılması sonucu diÄŸeri bozulmaya yol açan etkilere maruz kalabilmektedir. Pencerenin yaÄŸmur suyu ile temasını engellemek amacıyla çatı saçağı tasarlanabilir, uzunluÄŸu gerekli görüldüÄŸünde artırılabilir. Saçakta biriken kar ise bir diÄŸer problemdir. Karın cephe üzerinden dökülmesi yapının önünden geçen insanlara ya da cephe elemanlarına zarar verebilir. Bu nedenle sert iklimli bölgelerde, karı çatıda tutucu, eridikten sonra oluk ile uzaklaÅŸtırıcı sistemler düÅŸünülebilir.

3.2. Dış Duvarlarda Bozulmaya Yol Açan Tasarım Kaynaklı Sorunlar
Dış duvar, binada dış ortamla iç ortamı düÅŸey doÄŸrultuda bölerek ayıran düzlemsel yapı elemanıdır. Bu elemanın temel iÅŸlevleri taşıma, ayırma, yalıtma, koruma olarak sayılabilir [7, 2]. Dış duvarlarda oluÅŸan tasarım kaynaklı sorunlar dış duvar katmanları üzerinden incelenebilir. Bu katmanlar iç kaplama katmanı, taşıyıcı katman, yalıtım katmanı, dış kaplama katmanı olarak incelenebilir [2].

3.2.1. Taşıyıcı Katman
Taşıyıcı katman, dış duvara binen yükleri taşıyan, cephenin statik dengesini saÄŸlayan katmandır. Bu katmandaki bozulmalar, aşırı gerilme ve yapısal bileÅŸenlerin kapasitesini aÅŸan yüklerin yüklenmesi sonucu ortaya çıkabilir [2]. Bu katmanda meydana gelen bozulmalar yıkıcı olabilirler. Dış duvar taşıyıcı katmanları yığma/örme, iskelet ve perde taşıyıcılar olmak üzere üç baÅŸlıkta incelenebilir [1]:

Yığma/örme taşıyıcılar: Yığma/örme dış duvar taşıyıcıları taÅŸ, tuÄŸla, briket, kerpiç, ahÅŸap, gaz beton blok, beton blok gibi malzemelerin üst üste örülmesi ile oluÅŸturulabilmektedir. Yığma cephe taşıyıcılarında tespit edilen tasarım sorunları ÅŸunlardır: DüÅŸey derzlerin düzensizliÄŸi, dayanıksız baÄŸlayıcı malzeme seçimi, duvar köÅŸesinde saÄŸlam örgü saÄŸlanamaması, standart tuÄŸla kalınlığının oluÅŸturulamaması, taşıyıcıların düÅŸeyde devamsızlığı, taşıyıcıların yatayda devamsızlığı, dış duvarda oluÅŸturulan boÅŸlukların ve çıkmaların fazlalığı, planın simetrik olmayışı, yönetmeliklere uyulmamasıdır [2, 9]

Ä°skelet taşıyıcılar: Ä°skelet taşıyıcı sistemler, cephenin yatay taşıyıcı bileÅŸenlerinin yükleri düÅŸey taşıyıcılara aktarması ile statik dengenin saÄŸlanması prensibine dayanır. Ä°skelet cephe dış duvar taşıyıcıları ahÅŸap ve hafif çelik olarak üretilebilmektedir. Ä°skelet cephe taşıyıcılarında karşılaşılan tasarım sorunları ÅŸunlardır: AhÅŸabı suya ve neme karşı koruma sorunu, dikmeler arası boÅŸlukların standart ölçülerden fazla olması, dış kapı ile pencere boÅŸluklarını oluÅŸtururken yanal destek kullanılmaması, dikmelerin ve panellerin geliÅŸigüzel yerleÅŸtirilmesi, yangın yalıtımının yetersizliÄŸi, ahÅŸap cinsinin seçimine dikkat edilmemesi, korozyona karşı önlem alınmaması, yangın yönetmeliklerine uyulmaması, birleÅŸimlerin hatalı detaylandırılmasıdır [2,10].

Perde taşıyıcılar: Dış duvarlarda kullanılabilecek perde taşıyıcılar, yerinde dökme beton perde ve önüretimli panel duvar olarak sayılabilir. Bu taşıyıcıların yüzeyleri geniÅŸ, kalınlıkları ise azdır. Gerilmeler strüktür kesitinin orta bölgesine paraleldir [1].

Yerinde dökme beton perde taşıyıcılara tünel kalıp sistemle üretilen cephe taşıyıcıları örnek gösterilebilir. Bu taşıyıcılarda karşılaşılan sorunlar: Isı yalıtımı sorunları, ses yalıtımı sorunları, cephede tekdüzeliktir [11] (Åžekil 3.6).

Prefabrike betonda karşılaşılan tasarım sorunları: Donatı konumlandırması, paslanmaya karşı önlem, yivli duvarlarda kirlenme, birleÅŸimlerde su geçirimidir [10].

3.2.2. Dış Kaplama Katmanı
Dış duvarın atmosfere temas eden yüzeyidir. Bu nedenle mimari konsepti yansıtan, insanlar için güvenli, dış etkilere karşı saÄŸlam, alt katmanları koruyucu olmalıdır. Karşılaşılan tasarım sorunları ÅŸöyledir [10] [3]:
- Hatalı renk seçimi, koyu renklerin ısıyı absorbe ederek genleÅŸmesi sorunu.
- Sıva kalınlığının yetersizliÄŸi (Åžekil 3.7), düÅŸük darbe dayanımı.
- Genleşme payının eksikliği, malzemelerin hatalı entegrasyonu.
- Tespit malzemesinin paslanması, hatalı tespit malzemesi seçimi.
- Prefabrike duvar kaplama panellerinde geçirim sorunları, birleÅŸimlerin hassas ölçülendirilmemesi.
- Yönetmeliklere uyulmaması, yanıcı malzeme seçimi.
- Giydirme cephelerde: cephe formuna uygun olmayan kaplama veya dolgu malzemesi seçimi, rüzgar yükünü hesaba katmama, sistemin boyutlandırılmasında hatalar, genleÅŸme derzinin eksikliÄŸi sonucu bozulmalar, su ve nem sızması sonucu bozulmalar, güneÅŸ etkisiyle bozulmalar, fazla yansıtıcı yüzey yapılarak güneÅŸli havalarda çevredeki yapılara ve insanlara zarar verilmesi, kaplamanın yaÄŸmur sularını ve havadaki kiri, tozu tutarak kirlenmesi olarak sayılabilir.

3.2.3. Ä°ç Kaplama Katmanı
Dış duvarın iç ortamdaki bitirme yüzeyinin oluÅŸturduÄŸu katmandır. Bu katmanda tasarım sorunları ÅŸöyledir [10] [2]:
- Islak hacimde sızıntılar: Islak hacimlerde, tesisattan sızan sular iç kaplamada kabarma, dökülme, küflenme, soyulma benzeri su ve nem kaynaklı bozulmalar oluÅŸturabilirler.
- Farklı karakterdeki kaplama malzemelerinin hatalı detaylandırılması: Kimyasal özellikleri, genleÅŸme katsayıları dikkate alınmadan seçilen malzemeler.
- Nem önlemlerinin yetersizliÄŸi: Ä°ç kaplama katmanında nem önlemlerinin yetersizliÄŸi nem oranı yüksek ortamlarda kaplama malzemesinde su ve nem kaynaklı bozulmalara sebep olabilir (Åžekil 3.8).
- Akustik performansın yetersizliÄŸi: Mekanın gerektiÄŸi akustik ihtiyacının kaplama malzemesi formu ve içeriÄŸi ile saÄŸlanamaması sorunudur. Malzeme seçimi sesi absorbe eden ve yansıtan malzemelerden dikkatlice yapılmalıdır.
- Isıl performansın yetersizliÄŸi: Isıl performans iç kaplama katmanıyla büyük ölçüde saÄŸlanamasa da doÄŸru malzeme seçimi ile desteklenebilir.

3.2.4. Yalıtım Katmanı
Su, nem, ısı, gürültü yalıtımı bu katmanla saÄŸlanır. Karşılaşılan tasarım sorunları ÅŸunlardır [2]:
- Kesit yetersizliÄŸi: Yalıtım malzemesinin kesitinin yetersizliÄŸi yalıtım performansını düÅŸürebilir.
- Yangına dayanıksız malzeme seçimi: Yanıcı malzeme seçimi insan saÄŸlığını tehlikeye atabilir.
- Duvar boÅŸluÄŸunda yangının düÅŸeyde yayılmasını önleyebilecek önlemler alınmaması: Yangının baca etkisiyle hızla yayılmasına ve can kayıplarına sebep olabilir.
- İyi sabitlenememe: Detay tasarımının ve şantiye takibinin dikkatli yapılmaması sebebiyle uygulamada sabitlemeler iyi yapılmayabilir.
- Darbelere karşı dayanıksızlık: Özellikle zemin birleÅŸiminde darbeye dayanıksız malzeme seçimi, kaplama katmanı da yeterli deÄŸilse, malzemenin performansını düÅŸürebilir.
- Beton dış duvarda ısı yalıtımının eksikliÄŸi: Beton duvarlar yalıtım açısından yetersizdirler. Yalıtım yapılmadığında geçirim problemleri yaÅŸanabilir.
- Buhar kesici eksikliÄŸi: Buhar kesicilerin eksikliÄŸi özellikle tünel kalıp yapılarda su ve nem kaynaklı bozulmalara sebep olabilir.

3.2.5. Dış Duvar ile Zemin Birleşiminde Detay Sorunları
Dış duvarın zeminle kesiştiği, kaplamanın zemine değdiği noktada yapılan tasarım hataları şunlardır [2]:
- Subasman yüksekliÄŸinin/yalıtımının yetersizliÄŸi: Dış duvarın zemin suyuna ve sıçrama suyuna maruz kalmasına neden olabilir. Duvarda su ve nem kaynaklı bozulmalar (yosunlaÅŸma, çiçeklenme, küflenme, çürüme) ortaya çıkabilir.
- Damlalık tasarlanmaması: Damlalık eksikliÄŸi nedeniyle suyun yönlendirilmesinde sorunlar yaÅŸanabilir.
- Biyolojik ataklara karşı önlem alınmaması: Böcek ve hayvan giriÅŸlerinin önlenememesi kullanıcı konforunu ve cephe boÅŸluÄŸunun temizliÄŸini olumsuz etkileyebilir.
- Süpürgelik detayının eksikliÄŸi: BirleÅŸim noktasının dış etkilere karşı korunmasında süpürgelik detayı gereklidir.
- Darbeye dayanıksız kaplama seçimi: Dayanıksız kaplamalar darbe aldıklarında bozulmaya uÄŸrayarak alt katmanları korumasız bırakırlar (Åžekil 3.9).
- Su yalıtım detayı nedeniyle dış kaplamada renk değişimi: Su yalıtımının homojen olmayışı yer yer renk değişimlerine sebep olabilir.

3.2.6. Dış Duvar ile Çatı BirleÅŸiminde Detay Sorunları
Dış duvar ile çatı birleÅŸim detaylarında karşılaşılan tasarım sorunları aÅŸağıdaki gibidir [12]:
- Hatalı parapet detaylandırması: GenleÅŸme katsayıları veya kimyasal özellikleri farklı malzemelerin bir arada kullanılmasındaki hatalar sonucu birleÅŸim noktalarından kopmalar, çatlaklar ve korozyon meydana gelebilir (Åžekil 3.10).
- Dış duvarın bacayla aynı düzlemde tasarlanılması: Bacanın oluÅŸturacağı nem dış duvarın kaplama katmanında kirlenme yapabilir.

3.3. Dış Duvar ile Pencere/Dış Kapı BirleÅŸim Detaylarında Bozulmaya Yol Açan Tasarım Kaynaklı Sorunlar
Dış duvar ile pencere ile dış kapı birleÅŸimleri, dış duvar ile dış kapı veya pencerelerin çerçevelerinin birbirlerine entegre edildikleri detay noktalarında karşılaşılan sorunlar ÅŸunlardır [10] [13] [14]:
- Genleşme payı bırakılmaması.
- Hatalı silikon detayı: Hatalı silikon detayı/uygulaması.
- Hatalı denizlik detayı: Denizlik eğiminin yetersizliği sonucu suyun uzaklaştırılması sorunu, denizlik kalınlığının yetersizliği sonucu kırılması (Şekil 3.11).
- Damlalık eksikliği/yetersizliği: Denizlikte damlalık tasarımı yapılmaması sonucu denizliğin kırılması (Şekil 3.12).
- Hatalı kör kasa detayı: Kör kasa malzemesinin metal seçilmesi ısı köprüsü oluÅŸumuna sebep olabilmektedir.
- Çerçevenin konumu: Çerçevenin duvar boÅŸluÄŸunda konumu yalıtım katmanının performansını olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
- Hatalı tespit malzemesi seçimi: GenleÅŸme kaynaklı hareketlere izin veren tespit malzemesi seçimi yapmak gerekebilmektedir.
- Lento kiriÅŸinin boyut yetersizliÄŸi: Boyutların yetersizliÄŸi, açıklıkların geçilmesinde sorunlar oluÅŸturarak birleÅŸim noktalarında dayanım problemleri yaratabilir.
- Yanal destek eksikliÄŸi: Yanal destek eksikliÄŸinde taşıyıcılara fazla yük binebilir ve çerçeve bundan olumsuz etkilenebilir.

4. SONUÇLAR
Bina cephelerinde oluÅŸan tasarım kaynaklı bozulmaların, bozulma odaklı gözlem çalışması ile incelenmesi, bozulmaları oluÅŸturan sebepler, tasarım aÅŸamasında yapılan temel hatalar hakkında pek çok bilgiye ulaşılmasını saÄŸlamıştır. Ä°ncelemeler sonucunda bozulmalara yol açan tasarım eksiklikleri ve yetersizlikleri ÅŸöyle sıralanmıştır [2]:
- Binayı tasarlayan mimarların detay tasarımı yapmaktan kaçınması ve bu iÅŸi yüklenici firmaya bırakması,
- Tasarımcı ile uygulayıcı arasında yeterli koordinasyonun sağlanamaması,
- Uygulama sırasında yapılan son dakika değişikliklerinin tasarımcı tarafından izlenilmemesi,
- Bileşenlerin doğru entegrasyonu hakkında bilgi eksikliği,
- Tasarım aÅŸamasında kullanıcı ihtiyaçlarını belirlemede yetersizlik gözlemlenmiÅŸtir.

EÄŸitimde uygulanabilir detay tasarımının öneminin artırılması, projelerde detay çiziminin tasarımcı tarafından yapılması ve izlenmesi, detay tasarımının yönetmelikler yoluyla zorunlu hale getirilmesi, ortaya çıkan bozulmaların alan çalışmalarıyla incelenmesi ve tasarımcılara geribildirim yapılması ile bu hataların azaltılması, bozulmalara yol açan tasarım eksikliklerine ve yetersizliklerine karşı alınabilecek önlemlerdir.

KAYNAKLAR
[1] Deniz, Ö. Åž. (2011). Bina Çevreleyici Sistemi. Yalıtım Dergisi. Ä°stanbul.
[2] Esener, N. Ö., (2018). Bina Cephelerinde OluÅŸan Tasarım Kaynaklı Bozulmaların Ä°ncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ä°stanbul.
[3] Toydemir, N. Gürdal, E., Tanaçan, L., Özkal, S., DoymuÅŸ, N. ve CiravoÄŸlu, Ö. (2000). Yapı Elemanı Tasarımında Malzeme, Literatür yayınları.
[4] Zakar, L. (2013). Restorasyon Uygulamalarında Kullanılan ÇaÄŸdaÅŸ Teknikler (Yüksek Lisans Tezi). Ä°stanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ä°stanbul.
[5] Eriç, M. (1994). Yapı FiziÄŸi ve Malzemesi. Literatür Yayınları.
[6] CoÅŸkunsu, D., (1990). Yapı FiziÄŸi Açısından Yapı Hasarları Üzerine AraÅŸtırma. (Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ä°stanbul.
[7] Deniz, Ö. Åž. (2017). Ä°nce Yapı Bilgisi. Ders Notları. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
[8] Bulut, Ü. (2001). Pencere DoÄŸramalarının GeliÅŸimi-AhÅŸap ve Polimer (PVC) Pencere DoÄŸramalarında Tasarım, Üretim ve Uygulama Hataları. Ä°stanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ä°stanbul.
[9] Çırak, Ä°. F. (2011). Yığma Yapılarda OluÅŸan Hasarlar, Nedenleri ve Öneriler. SDU International Technologic Science, 3(2), 55-60.
[10] Hinks, J. ve Cook, G. (2002). The Technology of Building Defects. Routledge.
[11] OÄŸuzalp, E. H. ve Korur, S. (2005). Toplu Konut Üretiminde Tünel Kalıp Sistemi Uygulamaları ve Karşılaşılan Sorunlar. J. Fac. Eng. Arch. Selcuk Univ, 20(3).
[12 Dereli, M. (2004). Konutlarda Dış Sıva Hasarlarının Çözüm Yolları ve Alternatif Sıva Denemeleri (Konya ÖrneÄŸi). (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. [13] Ekinci, S. (2006). Hafif Çelik Yapım Sistemleri: Taşıyıcı Sistem, Yapı FiziÄŸi Etkileri ve Mimari Tasarım Ä°lkeleri Açısından Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ä°stanbul.
[14] PÄ°MAPEN. (2004). Montaj Teknik Dokümanı, Teknik Doküman. EriÅŸim adresi: http://www.pimapen.cc/common/kutuphane/montaj.pdf (EriÅŸim tarihi: 17.12.2018).
[15] Hasol, D. (2010) Mimarlık ve Yapı SözlüÄŸü: Ä°ngilizce-Türkçe, Türkçe-Ä°ngilizce. Yapı-Endüstri Merkezi.
[16] İzgi, U. (1983) Pencere(c. 1-2). Yay Yayıncılık. İstanbul.
[17] https://carlsonexteriors.com/category/storm-damage/, EriÅŸim tarihi 11.12.2017.
[18] https://i.pinimg.com/originals/39/b3/7a/39b37a900c200268ead6b-79cfbc4b378.jpg, EriÅŸim tarihi 11.12.2017.
[19] https://d2g8igdw686xgo.cloudfront.net/19176592_1490502922.0642_funddescription.jpg, EriÅŸim tarihi 11.12.2017.
[20] http://feldco.i8tsovwc5dyxskt.netdna-cdn.com/img/window-seal.jpg, EriÅŸim tarihi 06.09.2017.
[21] http://www.izoder.org.tr/dosyalar/yalitim_cami_uniteleri.pdf, EriÅŸim tarihi 02.10.2017.
[22] http://www.yapi.com.tr/haberler/van-kirsali-icin-kapsamli-bir-modelonerisi_100022.html, EriÅŸim tarihi 07.11.2017.
[23] https://i0.wp.com/dekordelisi.com/wp-content/uploads/2017/03/boyak% C3%BCf%C3% BC.jpg?resize=1000%2C500&ssl=1,EriÅŸim tarihi 15.11.2017.

 

---

R E K L A M