Y. MÄ°MAR FUNDA ALGIN
Işıklar Ä°nÅŸaat, Teknik Ürün Yöneticisi

Sosyal hayatta yaÅŸanan geliÅŸmeler ve teknolojik ilerlemeler, beraberinde farklı birçok gürültüyü günlük hayatımıza getirdi. Ä°nsan saÄŸlığı ve konforu üzerinde olumsuz etkileri olan gürültü iÅŸitme hasarları, vücut aktivesinde kan basıncının artması, kasların istem dışı kasılması gibi fizyolojik tesirler, huzursuzluk ve sinirlilik gibi de psikolojik tesirlere neden olabilir (Tablo1). Bunların yanı sıra iÅŸ veriminin düÅŸmesi gibi performans tesirleri de olmaktadır. Bu yüzden gürültü ile mücadele kaçınılmaz olurken, bu mücadele akustik düzenleme ve ses yalıtımı ile yapılabilmektedir.

Tablo 1.Gürültünün Ä°nsan SaÄŸlığı Üzerindeki Etkileri

Ä°nsanların, etkinliklerini iÅŸitsel olarak konforlu ortamlarda gerçekleÅŸtirebilmeleri, yapı kabuÄŸunda ve iç bölme elemanlarında gereken ses yalıtımını saÄŸlayacak kesitlerin uygulanmış olmasına baÄŸlıdır. Bu nedenle yapının bulunduÄŸu gürültü bölgesine ve hacimlerin iÅŸlevlerine baÄŸlı olarak, yeterli ses geçiÅŸ kaybını saÄŸlayan kesitlerin, yapının tasarım aÅŸamasında belirlenerek, titizlikle uygulanmasının saÄŸlanması gerekir. Böylece hem iÅŸitsel açıdan konforlu ortamlar saÄŸlanması hem de daha akılcı ve uzun vadede ekonomik çözümler elde edilebilmesi olanaklı olur.

Ses yayılması sırasında deÄŸiÅŸen atmosferik basıncın referans ses basıncına (20μPa) göre farkına “Ses Basınç Seviyesi” denir. Ses basınç seviyesinin birimi desibel (dB)’dir. Ä°nsan kulağının en hassas olduÄŸu orta ve yüksek frekanslara göre esas alınan ses basınç seviyesinin birimi dB(A)’dır. Tablo 2’de günlük hayatımızda sık sık maruz kaldığımız bazı ses kaynak kaynaklarının ses basınç seviyelerini bulabilirsiniz.

Tablo 2. ÇeÅŸitli Ses Kaynaklarından Çıkan Ses Åžiddeti Düzeylerinin dB(A) Cinsinden DeÄŸerleri

SES YALITIMI NEDÄ°R?
Ses veya gürültü; gazlar, katı maddeler ve sıvı ortamlarda titreÅŸimler yaratarak yayılan bir enerji türüdür. Yapılarda ses iletimi temelde iki yolla meydana gelir;
1. Hava doÄŸuÅŸumlu ses iletimi
2. Darbe kaynaklı ses iletimi

Hava doÄŸuÅŸumlu ses iletimi: Ses dalgaları hava içerisinde hareket ederek ulaÅŸtıkları yapı elemanının titreÅŸmesine neden olurlar. TitreÅŸimler yapı elemanı içerisinde ilerleyerek veya yapı elemanında bulunan çeÅŸitli boÅŸluklardan geçerek ses kaynağına komÅŸu olan hacme iletilir. Tipik hava doÄŸuÅŸumlu ses iletimine örnek olarak konuÅŸma, müzik dinleme vb. faaliyetler verilebilir.

Darbe kaynaklı ses iletimi: Bir nesnenin yapı elemanına (duvar, tavan veya döÅŸeme) çarpması sonucu, yapı elemanının her iki yüzeyi de titreÅŸerek ses dalgası üretir ve darbenin olduÄŸu hacmin dışındaki diÄŸer hacimlere ses iletilir. Tipik darbe kaynaklı ses iletimine örnek olarak ayak sesleri, zıplama, eÅŸyaların düÅŸürülmesi, sürüklenmesi vb. faaliyetler verilebilir.

Gürültüye duyarlı alanlar ile (konut, okul, iÅŸyeri, hastane vb.) çevresel gürültü kaynakları (karayolları, havayolları, bina içerisindeki jeneratör odaları, kazan daireleri vb.) arasında ses geçiÅŸinin azaltılarak gürültünün zararlı etkilerinden korunmayı saÄŸlayan ve içerisinde yaÅŸanan ortamlarda konfor koÅŸullarının oluÅŸturulması amacı ile yapılan uygulamalara “Ses Yalıtımı” denir.

SES GEÇÄ°RÄ°MSÄ°ZLÄ°K DEÄžERÄ° NEDÄ°R?
Sesin bir duvarı, döÅŸemeyi veya herhangi bölme elamanını geçerken uÄŸradığı kayba “Ses Geçirimsizlik” deÄŸeri denir. Ses geçirimsizlik deÄŸeri bir yapı elemanından beklenen yalıtım performansıdır. Yapılarda insanların günlük yaÅŸamını konforlu geçirebilmesi için yapının tüm elemanlarında bir takım önlemler alınarak insan saÄŸlığı açısından gerekli gürültü düzeyi elde edilmelidir. Ses geçirimsizlik ile ilgili deÄŸerler yalnızca laboratuvarlarda ölçülerek elde edilebilmektedir.

Åžekil 1. Akustik Ölçüm Odası

KÜTLE KANUNU
Katı cisimler kütleleri ile ses geçiÅŸine karşı direnç gösterirler. Yapı elemanlarının kütleleri arttıkça (ağırlaÅŸtıkça) titreÅŸerek ses iletmeleri zorlaşır. Bu sebeple; temel olarak birbiriyle temas halindeki iki hacim arasında ses geçiÅŸinin azaltılması için hacimlerin arasındaki ortak yüzeyin mümkün olduÄŸunca ağırlaÅŸtırılması gereklidir. Bu prensip “Kütle Kanunu” olarak adlandırılır. Kütle prensibi baz alınarak 2 yıllık Ar-Ge çalışmalarımızla geliÅŸtirdiÄŸimiz Ekoklinker ses yalıtım ürünümüz tüm farklı kesitlerde yüksek yoÄŸunluÄŸa sahiptir; net Kuru birim ağırlığı 2200 kg/m³den fazladır. Bu sayede çok ince kesitlerde yüksek ses geçirimsizlik deÄŸeri elde edebilmektedir.

Åžekil 2. Ekoklinker 12

SESÄ°N YUTULMASI
Gelen ses bir yüzeye çarptığında sesin bir kısmı yansıtılır, malzeme içerisinden geçen kısmı ise iletilir. Ses enerjisi malzeme içerisinden geçerken hücreler içerisindeki direnç ve sürtünme nedeni ile ısı enerjisine dönüÅŸerek kısmen yutulur. Ses yutuculuk katsayısı, gelen ses enerjisinin ısı enerjisine dönüÅŸtürülme oranıdır. Teorik olarak “α” ile gösterilir ve deÄŸeri 0-1 arasında deÄŸiÅŸir. Yüksek “α” deÄŸerine sahip olan malzemeler “Ses Yutucu”, düÅŸük “α” deÄŸerine sahip malzemeler “ses yansıtıcı” özelliÄŸe sahiptir.

Şekil 3. Sesin Yutulması

KÜTLE-YAY-KÜTLE KANUNU
BitiÅŸik iki hacmin arasındaki yapı elemanının titreÅŸerek ses geçiÅŸine neden olmaması için izlenebilecek diÄŸer yöntem ise ortak yapı elemanının birbiri ile temas etmeyecek ÅŸekilde iki katmandan oluÅŸturularak bölünmesi ve araya yay görevi görecek ses yutucu malzemelerin yerleÅŸtirilmesidir. Böylelikle birinci katmandan kısmen geçebilen ses dalgaları, ses yutucu malzeme içerisinden geçerken büyük ölçüde yutulur ve ikinci katmanının da kütlesinden kaynaklanan dirence maruz kalarak ses geçiÅŸi azaltılır. Bu prensip “Kütle-Yay-Kütle Kanunu” olarak adlandırılır. Hava doÄŸuÅŸumlu seslerin iletiminin kütleyay-kütle prensibi ile azaltılması için iki kütle arasında yay görevi gören ses yutucu malzemelerin bünyelerinde, havanın geçebileceÄŸi boÅŸluklar bulunmaktadır. Hava doÄŸuÅŸumlu sesler, açık gözenekli yapıya sahip olan ses yutucu malzemelere nüfuz ettiklerinde bu iç boÅŸluklara doÄŸru ilerler. Ses enerjisinin bir kısmı,bu boÅŸluklarda ilerlerken sürtünme ve malzemelerdeki küçük elyafların titreÅŸimi nedeniyle ısı enerjisine dönüÅŸerek kaybolur. Bu kanuna göre bizim yüksek yoÄŸunluklu kütlemizden geçebilen sesin bir kısmı da, Ekoklinker ürünü içerisine yerleÅŸtirdiÄŸimiz ses yutuculuk katsayısı yüksek mineral yünü sayesinde yutulmaktadır.

Åžekil 4. Ekoklinker Mineral Yünü Dolgulu Ses Ürünü

NEM VE KÜFE DAYANIM
Lifli ya da sentetik malzemelerin neredeyse tamamı neme ve küfe karşı dayanıksızdır. Nem, küf ve bazen de bakteri oluÅŸumları zamanla malzemenin yapısını bozarak, yalıtım gücünün yitmesine yol açmakla kalmaz, insan saÄŸlığı için de tehlike oluÅŸturur. Bu yüzden sesin sönümlenmesi için kullandığımız mineral yün katmanımızı, Ekoklinker ürünlerimizin dış cidarı tarafından korunabilecek ÅŸekilde çekirdeÄŸe yerleÅŸtirdik.

EKOKLÄ°NKER SES YALITIM ÜRÜNLERÄ°
Ekoklinker kendinden yalıtımlı, kil esaslı, yüksek yoÄŸunluklu ilave yalıtıma gerek duyulmayan yeni nesil duvar sistemleridir. Özel fırınlarda yüksek derecede piÅŸirilen klinker tuÄŸlanın iç kısmına mineral yün yerleÅŸtirilerek üretilir. Mineral yün ile saÄŸlanan yalıtım performansını bina ömrü boyunca dış hava ÅŸartlarından ve yangınlardan korur. Son yıllarda meydana gelen bina ve cephe yangınlarından ötürü Avrupa’da oldukça fazla tercih edilmeye baÅŸlayan duvar tiplerindendir. Ekoklinker yüksek basınç dayanımı sayesinde yapılarda saÄŸlam ve koruyucu duvarlar oluÅŸturur. Ayrıca geleneksel duvar tiplerine göre çok daha ince olması sebebiyle daha geniÅŸ mekânların yaratılmasına imkân sunar. Ekoklinker ara bölme duvarlarda 10 / 12 / 15 / 19 cm kalınlıklarda olup, 40 dB‘den 65 dB’e kadar mükemmel ses yalıtımı saÄŸlar ve gürültü yönetmeliÄŸine uygun duvar kesitleri oluÅŸturur.

Ekoklinker 10 Ürünü ile 40,2 dB
Ekoklinker 12 Ürünü ile 43,2 dB
Ekoklinker 15 Ürünü ile 45,5 dB
Ekoklinker 19 Ürünü Ä°ie 42,5 dB
ses geçirimsizlik deÄŸeri elde edebilmekteyiz.

KAYNAKÇA
1- U. Teoman Aksoy e-Journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Article Number: 1A0199
2- Betül Untuç, NeÅŸe YüÄŸrük AkdaÄŸ Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, BeÅŸiktaÅŸ, Ä°stanbul, Türkiye
3- Ä°ZODER inÅŸaat teknolojisi,2013
4- Aksoylu Ceyhun, Selçuk Üniversitesi, Ä°nÅŸaat MühendisliÄŸi Bölümü Yüksek lisans Tezi “Yapılardaki Ses Ä°zolasyonunun Bilgisayar Ortamında Simülasyonu”